Uitzending Gemist

Ik & mijn zelf

Descartes zei het al: Als ik nergens meer zeker van kan zijn, dan kan ik in ieder geval nog terugvallen op mijzelf.' Maar is dat zelf wel zo vanzelfsprekend? Wat is het zelf? En wáár is het zelf? Filosofe Stine Jensen reist naar de Verenigde Staten om daar een antwoord op te vinden. Wie zich afvraagt wat het zelf is, leeft in een geschikte tijd. Het zelf laat zich namelijk meten, althans, als we de Quantified Self moeten geloven. Quantified Self, of het gekwantificeerde zelf, is een beweging die technologische snufjes gebruikt om het zelf inzichtelijk te maken. Stine spreekt met Maarten den Braber, mede-oprichter van Quantified Self Europe en probeert zichzelf te vinden in de veelheid aan data die haar lichaam produceert, zoals hartslag en stresslevel, maar ook hersengolven. De kunstenaars van The Machine to be Another geloven dat je beter inzicht in jezelf krijgt, door even iemand anders te zijn. Zij hebben een project ontwikkeld, dat het door virtual reality mogelijk maakt van lichaam te ruilen. Stine stapt in het lichaam van een man. Een behoorlijk verwarrende ervaring, maar wel een waarin het zelf van Stine overeind blijft. Het is immers Stine zelf, die verward is. Om dat verwarde zelf verder te onderzoeken, spreekt Stine af met bioloog Julian Paul Keenan, een van de weinige onderzoekers, die zijn volledige carrière wijdt aan het lokaliseren van het zelf. Onderzoek laat zien dat als de hersenen beschadigd zijn, ook het zelf en iemands persoonlijkheid veranderen. Om het zelf van Stine te vinden, legt Keenan haar brein plat. Ook ontmoet Stine filosoof en hersenwetenschapper Sam Harris. Harris beschikt naar zijn tevredenheid niet meer over een zelf. Het zelf is -zo ontdekte Harris door meditatie- een illusie, die ons bovendien behoorlijk in de weg kan zitten.

Bron: HUMAN