Uitzending Gemist
Een nieuwe wereld
In de late 19e eeuw voltrekt zich een revolutie op wetenschappelijk gebied. Er worden door Nederlanders ontdekkingen gedaan die voorgoed het inzicht in de wereld om ons heen veranderen. Het gaat over materie en licht, over de evolutie van de mens. De revolutie begint met een nieuw schooltype, bedacht door staatsman Thorbecke. Zijn hbs, ofwel Hogere Burger School, moet vanaf 1864 een nieuwe mens voortbrengen, mannen die het land vooruit zullen helpen. Een van die hbs'ers is Hendrik Lorentz, theoretisch natuurkundige, wiens ideeën de grote inspiratie voor Einstein worden. Tijdgenoot en ook hbs-leerling Eugène Dubois wordt de eerste wetenschapper die op zoek gaat naar de schakel tussen mens en aap, zoals die wordt beschreven door Charles Darwin. Maar waarom zijn de ideeën van Dubois omstreden en die van Lorentz niet? Hans Goedkoop praat onder meer met de natuurkundigen Robbert Dijkgraaf en Gerard 't Hooft, zelf winnaar van de Nobelprijs voor natuurkunde. In Indonesië gaan we op zoek naar de vondsten van Eugène Dubois en vertelt paleontoloog John de Vos in Naturalis over de worsteling van Dubois om erkenning te krijgen voor zijn ontdekking van de zogenaamde Javamens.
Bron: VPRO
Recente uitzendingen van De IJzeren Eeuw
De Ijzeren Eeuw
De Ijzeren Kooi
Aan het einde van de 19e eeuw is er alle reden voor optimisme. Stijgende welvaart, verbetering van de positie van de vrouw, verheffing van de lagere standen. Nederland is in een ...
13-06-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
Ten Oorlog!
Geschiedenisserie in dertien delen van NTR/VPRO over de negentiende eeuw. Tegen het einde van de 19e eeuw moet het Nederlandse leger in Indië alle zeilen bijzetten in Atjeh ...
12-06-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
Abraham De Geweldige
Na Thorbeckes grondwet van 1848 is het Abraham Kuyper die de kleyne luyden een stem geeft. Door een eigen krant op te richten, een eigen school, een eigen universiteit, een eige ...
11-06-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
Een Nieuwe Wereld
In de late 19e eeuw voltrekt zich een revolutie op wetenschappelijk gebied. Er worden door Nederlanders ontdekkingen gedaan die voorgoed het inzicht in de wereld om ons heen ver ...
08-06-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
Twente Op Stoom
Je kunt het je nauwelijks meer voorstellen, maar aan het eind van de 19e eeuw is Enschede één van de grotere textielsteden. In een rap tempo heeft het zich ontwikk ...
07-06-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
Een Vreemde Kerk In De Straat
Na eeuwen van onderdrukking krijgt rooms-katholiek Nederland in de loop van de 19e eeuw steeds meer vrijheden terug. Er ontstaat onder de katholieken een hernieuwd zelfvertrouwe ...
06-06-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
Amsterdam, Een Kolerestad
Bijna iedereen heeft weleens gehoord van het Sarphatipark en de Sarphatistraat in Amsterdam. Maar bijna niemand weet meer wie Samuel Sarphati was. De arts, die in de 19e eeuw ni ...
05-06-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
Het Geheim Van Rotterdam
De Rotterdamse haven, pijler van de Nederlandse economie, ontstaat in de 19e eeuw. Met dank aan de bijna vergeten zakenman Lodewijk Pincoffs. Hij is het die samen met vriend en ...
04-06-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
Vrouwen Voorwaarts
De vrouwenbeweging vindt haar wortels in de 19e eeuw, een eeuw die allesbehalve vrouwvriendelijk was. Deze strijd begint niet op de barricades, maar in huiskamers en wordt gevoe ...
01-06-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
Arme Grond, Rijke Man
Willem Albert Scholten begint in 1850 in Foxhol in Groningen met een fabriekje voor aardappelmeel, in een gebied dat is gedoemd tot armoede. Zijn imperium groeit in vijftig jaar ...
31-05-2018
VPRO
Meest bekeken uitzendingen van De IJzeren Eeuw
De Ijzeren Eeuw
Twente Op Stoom
Je kunt het je nauwelijks meer voorstellen, maar aan het eind van de 19e eeuw is Enschede één van de grotere textielsteden. In een rap tempo heeft het zich ontwikk ...
07-06-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
De Ijzeren Kooi
Aan het einde van de 19e eeuw is er alle reden voor optimisme. Stijgende welvaart, verbetering van de positie van de vrouw, verheffing van de lagere standen. Nederland is in een ...
13-06-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
Vrouwen Voorwaarts
De vrouwenbeweging vindt haar wortels in de 19e eeuw, een eeuw die allesbehalve vrouwvriendelijk was. Deze strijd begint niet op de barricades, maar in huiskamers en wordt gevoe ...
01-06-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
Het Geheim Van Rotterdam
De Rotterdamse haven, pijler van de Nederlandse economie, ontstaat in de 19e eeuw. Met dank aan de bijna vergeten zakenman Lodewijk Pincoffs. Hij is het die samen met vriend en ...
04-06-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
Amsterdam, Een Kolerestad
Bijna iedereen heeft weleens gehoord van het Sarphatipark en de Sarphatistraat in Amsterdam. Maar bijna niemand weet meer wie Samuel Sarphati was. De arts, die in de 19e eeuw ni ...
05-06-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
Een Nieuwe Wereld
In de late 19e eeuw voltrekt zich een revolutie op wetenschappelijk gebied. Er worden door Nederlanders ontdekkingen gedaan die voorgoed het inzicht in de wereld om ons heen ver ...
08-06-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
Een Machtige Weduwe
Een splinternieuw koninkrijk en geen cent te makken. Zo staat Nederland er in 1814 voor. Koning Willem I aan de slag. Zijn natie moet mee met de andere Europese machten. Het lan ...
29-05-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
Abraham De Geweldige
Na Thorbeckes grondwet van 1848 is het Abraham Kuyper die de kleyne luyden een stem geeft. Door een eigen krant op te richten, een eigen school, een eigen universiteit, een eige ...
11-06-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
Land Zonder Paupers
Nederland, 1818. Bedelaars en dronkaards, weesjes en ontheemde gezinnen ontsieren het straatbeeld. Het prille koninkrijk staat er slecht voor. Een reeks mislukte oogsten heeft e ...
30-05-2018
VPRO
De Ijzeren Eeuw
Ten Oorlog!
Geschiedenisserie in dertien delen van NTR/VPRO over de negentiende eeuw. Tegen het einde van de 19e eeuw moet het Nederlandse leger in Indië alle zeilen bijzetten in Atjeh ...
12-06-2018
VPRO