Uitzending Gemist

Merdeka: twee kanten van vrijheid

Leo Blokhuis onderzoekt de geschiedenis van een bevrijd Nederland dat een ander land zijn vrijheid wilde ontzeggen. Zowel in Nederland als Indonesië gaat hij op zoek naar de erfenis van 350 jaar koloniale heerschappij. Februari 1946. Nederland is nog geen jaar bevrijd als het aan de andere kant van de wereld een koloniale oorlog begint. Ruim 130.000 militairen worden per schip naar de kolonie vervoerd, om daar de vooroorlogse koloniale verhoudingen te herstellen. Maar in Indonesië is op 17 augustus 1945 de onafhankelijkheid uitgeroepen. 'Merdeka!' is de leus van de Indonesische vrijheidsstrijders: Vrijheid! Een land achter de dijken dat te boek staat als vrijheidslievend, overheerst meer dan drie eeuwen lang een enorm eilandenrijk aan de andere kant van de wereld. Met de vrijheid van de Indonesiërs neemt men het niet zo nauw. Op zoek naar sporen van deze koloniale erfenis bezoekt Leo hotel Duin en Kruidberg, ooit het grootse particuliere woonhuis van Nederland. Het werd gebouwd met geld dat in de koloniën werd verdiend. Eigenaar Jacob Theodoor Cremer werd puissant rijk dankzij het werk van honderdduizenden koelies, die op de tabaksplantages slavenarbeid verrichtten. Wat is er van hun geschiedenis terug te vinden in Medan (Sumatra), waar de roemruchte Deli-maatschappij gevestigd was? Nederland worstelt al jaren met haar koloniale verleden. Een groot wetenschappelijk onderzoek naar de koloniale oorlog roept dan ook felle, publieke reacties op. Sommigen zijn bang dat het onderzoek te kritisch zal zijn, anderen vrezen juist dat de wandaden van Nederlandse militairen vergoelijkt zullen worden. Voor nabestaanden van slachtoffers van het Nederlandse leger zal het niet kritisch genoeg kunnen zijn. Daarnaast zijn er ook veel Indonesiërs die met een zekere meewarigheid naar het Nederlandse zelfonderzoek lijken te kijken. In Medan ontmoet Leo de architect Soehardi Hartono die zegt: 'Wij hebben het jullie vergeven. Nu moeten jullie jezelf vergeven.'

Bron: KRO-NCRV