Uitzending Gemist

Duitsland, tijdreis door grenzen

Berlijn wordt de culturele Joodse hoofdstad van Europa genoemd. Volgens Marath laat het zien dat grenzen tussen mensen wel degelijk kunnen worden afgebroken. De Future Express rijdt langs en door de voormalige DDR grenzen. Rob Hof ontmoet de 25-jarige Olga uit Siberië. Ze studeert in Essen en behoort tot de ruim een miljoen Russen, die de laatste twintig jaar naar Duitsland zijn geëmigreerd. Haar grootmoeder kan niet begrijpen, dat ze juist Duitsland gekozen heeft. Het land, dat verantwoordelijk is voor miljoenen oorlogsslachtoffers in de vroegere Sovjet-Unie. Voor Olga, die als klein kind opgroeide met het idee, dat de Duitsers de vijand waren, is de openheid naar buitenlanders in haar nieuwe land verrassend. Als je in Duitsland per trein reist denk je automatisch terug aan de tijden van zwaarbewaakte grenzen tussen Oost- en West-Duitsland. Maar ook aan de grenzen tussen in de hoofden en harten, waar mensen andere mensen uitsloten: de Nazi’s, die de Joden en andere ‘Untermenschen’ gepland uitroeiden, het vijanddenken tussen Oost- en West Duitsers, en, na het beëindigen van de oorlog, de grenzen tussen Duitsland en het buitenland. De grenzen zijn anno 2010 verdwenen, maar de herinneringen blijven. Maar zijn de grenzen in hoofd en hart eigenlijk wel verdwenen? In deze aflevering van Future Express reist Rob Hof per trein langs en door de voormalige grenzen, op zoek naar grensverhalen. Zo ontmoet hij de 25-jarige Olga uit Siberië. Ze studeert in Essen en behoort tot de ruim een miljoen Russen, die de laatste twintig jaar naar Duitsland zijn geëmigreerd. Haar grootmoeder kan niet begrijpen, dat ze juist Duitsland gekozen heeft. Het land, dat verantwoordelijk is voor miljoenen oorlogsslachtoffers in de vroegere Sovjet-Unie. Voor Olga, die als klein kind opgroeide met het idee, dat de Duitsers de vijand waren, is de openheid naar buitenlanders in haar nieuwe land verrassend. Zelf was Rob Hof vóór en na de val van de muur nauw betrokken bij de gebeurtenissen in de DDR. Jarenlang bezocht en filmde hij de laatste chef van de geheime dienst in Berlijn, Kurt Zeiseweis. Elke keer stelde hij hem de vraag waarom de Oost-Duitse overheid het gericht schieten op landsvluchtelingen rechtvaardigde. Nu bezoekt Hof hem opnieuw en vraagt hem hoe hij terugkijkt. De grens is steeds nog niet uit zijn hoofd, want Zeiseweis heeft geen spijt en kijkt met trots terug op zijn plichtvervulling. ’s Avonds bezoekt Hof een feestje, waar oud-collega’s in uniform het glas heffen op de DDR. Een feestje dat aanvoelt als een bizarre toneelvoorstelling in een museum. De Poolse Alexandra studeert in Berlijn. Haar oma vond het maar niks dat ze voor een verblijf bij de vroegere Poolse vijand koos. Maar haar moeder moedigde haar aan. Alexandra kan nu vrij reizen, iets waar de generatie van haar moeder in Polen alleen maar over kon dromen. Alexandra heeft een Turkse vriend in het nieuwe Duitsland gevonden, en dat was voor moeder wel even slikken. Maar sinds een gezamenlijke kerstviering in Krakow is ook die grens doorbroken. Marath komt uit een joodse familie uit de Oekraïne. In de Sovjet-Unie zorgde zijn Joodse afkomst voor veel discriminatie. Als klein jongetje verhuisde hij vlak voor de val van de muur met zijn ouders naar Berlijn. In de hoofdstad van het vroegere Derde Rijk is er sprake van een opleving van Joodse cultuur. Berlijn wordt zelfs de culturele Joodse hoofdstad van Europa genoemd. Volgens Marath laat het zien dat grenzen tussen mensen wel degelijk kunnen worden afgebroken. De Nederlandse multiculturele samenleving staat onder zware druk; tolerantie en respect zijn ver te zoeken. Hoe gaan andere landen om met etnische conflicten en religieuze verschillen? Future Express, van Nipkowschijfwinnaar Rob Hof, geeft het antwoord. Op het dak van een trein, in een goederenwagon, over versleten spoorrails, in supersnelle, luxe treinen met televisie aan boord, door de jungle en over duizelingwekkende bruggen reist Hof met zijn zoon Erik over de hele wereld. Hij toont inspirerende, ontroerende en intrigerende verhalen van treinreizigers over de hele wereld.

Bron: NCRV