Bert Keizer liep drie maanden mee op de afdeling neurochirurgie van de VUmc in Amsterdam en schreef daarover 'Onverklaarbaar bewoond'. Anna Enquist vertelt over haar nieuwe bundel 'Nieuws van nergens', waarin ze het verlies van een kind in woorden vangt. Neurochirurgen hangen continu boven een afgrond. Het risico op onherstelbare beschadiging ligt altijd op de loer. Wie zijn zij, die durven te snijden in het meest kwetsbare onderdeel van alles: de ziel?
Voor Onverklaarbaar Bewoond liep Keizer drie maanden mee op de afdeling neurochirurgie van de VUmc in Amsterdam, waarvoor hij werd uitgenodigd. De voornaamste insteek daarbij: wat gaat er om in het hoofd van iemand die –bot gezegd- in het hoofd van iemand anders snijdt?
Keizer fascineerde zich al langer voor de samenhang tussen hersenen en ziel, die even onlosmakelijk als onverklaarbaar met elkaar verbonden zijn: “Iemand zei eens dat het bewustzijn in ons lichaam zit zoals de stemming in een feest. Later hoorde ik iets vergelijkbaars over de benen van Sven Kramer, waar over gezegd werd dat daar een gouden medaille inzit. Dat geldt ook voor onze ziel: anatomisch is die in ons lichaam niet aanwezig. Maar hij zit er, onmiskenbaar.”
Keizer leerde de neurochirurgen kennen als onverschrokken artsen die tijdens hun werk simpelweg niet teveel moeten nadenken over waar ze mee bezig zijn. “Er is geen ruimte voor overwegingen. Je moet je werk doen en de tumor eruit peuteren. Het zenuwachtige moment komt pas de volgende dag: als je terugmoet naar de patient om te kijken wat de operatie nu eigenlijk heeft opgeleverd.”
Neurochirurgie lijkt daardoor veel weg te hebben van koorddansen: hoe geoefend je er ook in bent, de kans op een fout ligt altijd op de loer. “Zo’n chirurg zit altijd met het risico dat hij de ziel van een patient beschadigd heeft. Zelfs als een operatie geslaagd is kan iemand zijn spraakvermogen even kwijt zijn. Of kan er sprake zijn van een gedragsverandering. Je snijdt hoe dan ook toch een hoop ragfijne draden door. Dan kan bijvoorbeeld de behoefte aan lichamelijkheid ineens wegvallen, wat een oudere man in het boek overkomt. Zijn vrouw zei later: “Ik ben blij dat jullie het gedaan hebben. Maar het is mijn Henk niet meer.”
In haar nieuwe bundel Nieuws van nergens vangt Anna Enquist het verlies van een kind in woorden. Onderwerpen waaieren breed uit: van voetbal tot winter, en van zoutwinnen tot cello spelen. Maar in elk gedicht komt haar dochter terug.
Enquist laat zich niet troosten met de hoop van een hiernamaals. Geen rooskleurig beeld van een leven na de dood als pleister op de wonde. Alles wat overblijft van haar verongelukte dochter Margit zijn spullen. Wat eens rommel was, heeft nu betekenis, zo schrijft ze in Hier:
'Het hiernamaals ligt op tafel,
met verkruimelde randen: ‘Paradiso,
elf uur. Schoenen!’ Het krimpt,
het verdwijnt in bittere dozen
Bij dagboek en roomklopper.’
Enquist: “Je wordt als het ware de hoeder van die spullen. Wie er niet meer is, blijft zo in leven. Het klinkt pathetisch, maar je voelt de verantwoordelijkheid om dat als ouder te doen. Zo heb je nog een taakje als moeder.”
Het heeft lang geduurd voor Enquist op deze manier over het verlies wist te schrijven, maar in Nieuws van nergens slaagt ze erin. Zelf noemt ze deze bundel ‘beter gelukt’ dan voorganger De tussentijd, die ze vrij snel na het ongeluk schreef. “Je moet een zekere distantie hebben om iets te maken, je moet er als het ware boven hangen. Overzicht houden. Die had ik toen niet, ik zat er nog middenin.
Bron: VPRO
Geert Mak En Wessel Te Gussinklo
Carolina Lo Galbo spreekt met Geert Mak over zijn schrijverschap en over zijn boek 'Grote verwachtingen. In Europa 1919-2019'. Geert Mak duidt de recente geschiedenis ...
29-12-2019
VPRO
Josephine Rombouts En A.h.j.dautzenberg
Tjitske Mussche spreekt met Josephine Rombouts over haar boek 'Terug naar Cliffrock Castle. Belevenissen op een Schots kasteel'. De Nederlandse Josephine Rombouts klim ...
22-12-2019
VPRO
Chrétien Breukers En Paul Verhaeghe
Carolina Lo Galbo spreekt met Chrétien Breukers over zijn roman 'En in de nacht een riem'. Thomas Meerman ligt met koorts in bed, en denkt na en droomt over zij ...
15-12-2019
VPRO
Ronald Giphart En Pieter Boskma
Tjitske Mussche spreekt met Ronald Giphart over zijn roman 'Alle tijd'. Toen zes mannen begin jaren negentig besloten een bierbrouwerij te beginnen in een werfkelder i ...
08-12-2019
VPRO
Arthur Japin En Alies Pegtel
Carolina Lo Galbo spreekt met Arthur Japin over 'Geluk, een geheimtaal. Dagboeken 2008-2018'. Deze jaren in Japins leven worden bepaald door een langdurige depressie. ...
01-12-2019
VPRO
Miriam Guensberg En Kees Van Beijnum
Tjitske Mussche spreekt met Miriam Guensberg over haar boek 'Held zonder Vaderland. Mijn vader: Pools, Joods en bevrijder'. Guensberg duikt in het bewogen leven van ha ...
24-11-2019
VPRO
H.c. Ten Berge En Alma Mathijsen
Carolina Lo Galbo spreekt met dichter, prozaschrijver en vertaler H.C. ten Berge over zijn publicaties 'Notities van Nemo, verhalen en novellen' en 'De beproeving ...
17-11-2019
VPRO
Stephan Enter En Coco Schrijber
Tjitske Mussche spreekt met Stephan Enter over zijn boek 'Pastorale'. Een verhaal over een eerste, onmogelijke en onhandige verliefdheid en een poging het geluk van de ...
10-11-2019
VPRO
Henk Blanken En Frank Westerman
Carolina Lo Galbo spreekt met Frank Westerman over zijn boek 'De wereld volgens Darp. De nagalm van de Koude Oorlog sinds de val van de Muur'. Westermans ontmoetingen ...
03-11-2019
VPRO
Zvezdana Vukojevic En Pete Wu
Tjitske Mussche spreekt met Zvezdana Vukojevic over haar boek 'Op zoek naar Karadzic. Een oorlogsmisdadiger met vele gezichten'. Vukojevic sprak vriend en vijand van d ...
27-10-2019
VPRO
Willem Melchior, Jop De Vrieze
In de zomer van 2012 krijgt Willem Melchior te horen dat hij keelkanker heeft. Onderworpen aan een programma van onderzoeken, begeleiding en behandeling meet hij stoppen met rok ...
22-06-2014
VPRO
Lieve Joris En Marente De Moor
Carolina Lo Galbo spreekt met Lieve Joris over haar boek 'Terug naar Neerpelt'. Lieve Joris trok op haar negentiende de wereld in en verdiepte zich jarenlang in de lev ...
16-09-2018
VPRO
Boeken
In 'Bittere bloemen', de tiende roman van schrijver Jeroen Brouwers, maakt een 81-jarige man tegen zijn zin een cruise over de Middellandse Zee. Het voorbije leven was ...
01-05-2011
VPRO
Boudewijn Smits
Boudewijn Smits is historicus en schreef de biografie Loe de Jong, 1914-2005, Historicus met een missie. Boudewijn Smits is historicus en schreef de biografie Loe de Jong, 1914- ...
27-04-2014
VPRO
Boeken - Vpro Boeken
Gesprek met socioloog Anton C. Zijderveld over het boek dat hij met zijn Amerikaanse collega Peter L. Berger schreef, Lof der twijfel; hoe we overtuigingen kunnen koesteren zond ...
11-07-2010
VPRO
Stefan Hertmans, Dik Van Der Meulen
Te gast zijn de Vlaamse schrijver Stefan Hertmans over zijn roman 'De Bekeerlinge'; en neerlandicus en schrijver Dik van der Meulen over 'De kinderen van de nacht ...
16-10-2016
VPRO
Duitsers Als Slachtoffers, Het Einde Van Een Taboe?
Aandacht voor het boek Duitsers als slachtoffers, het einde van een taboe? Wim Brands praat met historici Patrick Dassen en Krijn Thijs. In Boeken aandacht voor het boek
25-03-2007
VPRO
Tommy Wieringa
Schrijver Tommy Wieringa, o.a. bekend van 'Joe Speedboot', 'Caesarion' en 'Dit zijn de namen', vertelt over zijn nieuwste boek 'Honorair Kozak ...
27-12-2015
VPRO
Ramon Gieling, Marriët Meester
De verhalen in De hoofdletter pijn spelen zich af in het schaduwgebied van de liefde en dood, een fascinatie van Ramon Gieling waarvan ook zijn films getuigen. En een gesprek me ...
24-06-2012
VPRO